Burgercollectieven aan het roer? In co-creatie met de overheid naar succesvolle transities.

De samenleving staat voor urgente crises, zoals klimaatverandering en woningnood, die gevoelens van onzekerheid en wantrouwen jegens de overheid versterken. Veel burgers voelen zich machteloos en ervaren een afname van controle over hun leefomgeving. Tegelijkertijd zien we een groeiende beweging van zelforganisatie, waarbij burgercollectieven verantwoordelijkheid nemen voor lokale uitdagingen op gebieden zoals energie, zorg en wonen. Burgercollectieven bieden unieke oplossingen door hun focus op gedeelde waarden, duurzaamheid en decentrale besluitvorming. Toch verloopt samenwerking met overheden vaak moeizaam, door verschillen in doelen en werkwijzen, omdat de specifieke institutionele logica niet herkend wordt. Ze worden beschouwd als ‘hybride’ organisaties, ergens tussen markt en overheid in, maar zijn daarmee noch het een, noch het ander. Dit essay onderzoekt hoe burgercollectieven en overheden effectiever kunnen samenwerken wanneer deze institutionele logica en de rollen die burgercollectieven kunnen spelen beter bekend zijn. Ook gaat het in op de voorwaarden die nodig zijn om deze initiatieven inclusiever en representatiever te maken. Het doel is om de kracht van burgercollectieven te benutten voor noodzakelijke maatschappelijke transities en het herstel van vertrouwen in democratische processen. Dit essay biedt practitioners meer inzicht in wat typisch is voor een burgercollectief en hoe dit aanleiding kan geven tot een andere relatie met overheidspartijen. Het positioneert burgercollectieven als een mogelijk vehikel voor het terugwinnen van vertrouwen van burgers in de samenleving en democratie én als een vorm van organisatie die maatschappelijke transities kan realiseren.