Circulair gebruik van grondstoffen: fiscale effecten en gewenste maatregelen

De wereldwijde klimaat- en milieuproblemen worden mede veroorzaakt door de winning en het gebruik van grondstoffen. Het rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change van de Verenigde Naties (IPCC) van 7 augustus
2021 benadrukt de urgentie van het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen. Een van de Nederlandse en Europese antwoorden hierop, is het streven naar een circulaire economie. De circulaire economie is een economisch systeem waarin zo min mogelijk afval ontstaat. Het streven is om producten aan het eind van hun levensduur te hergebruiken of te recyclen (van het afvalmateriaal iets nieuws maken) in plaats van ze weg te gooien. Ook kunnen bedrijven
bijvoorbeeld de gehele productiecyclus eigenaar van producten en grondstoffen blijven, waardoor producten dan niet worden verkocht, maar worden geleaset aan de gebruiker. Deze aanpak bespaart grondstoffen, gaat de ophoping van afval in natuur en oceanen tegen en vermindert de uitstoot van CO2. Belastingen verhogen prijzen van producten en verlagen winsten van ondernemingen. Hierdoor spelen zij een belangrijke rol bij het tot stand komen van circulaire bedrijfsmodellen. In deze paper lichten wij een specifiek bedrijfsmodel toe dat een belangrijke rol kan spelen op de weg naar een circulaire industrie, namelijk Take Back Chemicals. Dit bedrijfsmodel stapt af van een traditionele volume-vergoeding en is gebaseerd op dienstverlening en terugname van gebruikt materiaal. Wij zullen ingaan op de wisselwerking van dit bedrijfsmodel op een viertal belastingen, namelijk de vennootschapsbelasting (VPB), omzetbelasting (BTW), douanerechten en de milieuheffingen.