De promotiegroep Modern Toezicht

Weinigen twijfelen aan het nut van wetenschappelijk onderzoek. Ondanks pogingen tot valorisatie van wetenschappelijke kennis worden soms vraagtekens geplaatst bij de relevantie van wetenschappelijk onderzoek voor de praktijk. Eind 2012 kwamen prof. Muel Kaptein en ondergetekende op het idee om het adagium ‘breng de wetenschap naar de praktijk’ om te draaien. We stelden een aantal inspecties en autoriteiten voor om een medewerker in de gelegenheid te stellen om in groepsverband promotieonderzoek te komen doen naar aspecten van modern toezicht en daarmee te zorgen voor een kruisbestuiving tussen de promovendi. Het leek ons dat het mes op die manier aan twee kanten zou snijden. Ten eerste veronderstelden we dat het werken in een groep stimulerend zou werken en ten tweede verwachtten we dat het gedeelde interessegebied voor de promovendi een mooie aanleiding zou vormen om samen onderzoek te doen.
Op ons voorstel werd enthousiast gereageerd en in september 2013 konden we van start gaan met een groep van acht promovendi afkomstig van acht verschillende inspecties en autoriteiten. In 2014 sloot zich een negende promovenda bij de groep aan. Op 1 juli aanstaande staat de eerste promotieplechtigheid al gepland.
De onderzoeken zijn gericht op vragen die zowel voor wetenschappers als praktijkmensen relevant zijn. Zo wordt in onze groep onderzoek gedaan naar het bevorderen van morele ontwikkeling bij een bedrijf door een toezichthouder, doelverschuiving bij toezicht, neutralisatietechnieken van onder toezicht staanden, de belemmeringen van het delen van informatie tussen toezichthouders, het detecteren en begrijpen van kartels, het gebruik van moderne media bij toezicht en het bepalen van risico’s bij integraal toezicht op de financiële staat en kwaliteit bij onderwijsinstellingen.
In dit nummer zijn twee artikelen opgenomen van leden van onze groep en we hopen van harte dat dit niet de laatste zullen zijn. Leonie Schakel doet onderzoek naar de relatie tussen interne en externe toezichthouders in de zorg. In het kader van dit onderzoek staat zij in haar artikel stil bij het begrip publiek belang. Dit begrip zou wel eens niet zo duidelijk en praktisch kunnen zijn als gemakshalve lijkt te worden aangenomen. Zij laat zien dat er verschillende publieke belangen kunnen zijn die ook nog eens kunnen botsen. Daarnaast is niet op voorhand duidelijk wie verantwoordelijk is voor het belang en welk sturingsmechanisme kan worden gebruikt om tot borging te komen. Aute Kasdorp onderzoekt interventies door de toezichthouder die geen wettelijke grondslag hebben. Hij voert aan dat elke taakopvatting van een toezichthouder, smal dan wel breed, spanningen met zich meebrengt tussen legitimiteit en effectiviteit. Het artikel maakt duidelijk dat geen enkele taakopvatting de toezichthouder op voorhand beschermt tegen kritiek.
Met de onderzoeken van deze groep en verwante activiteiten hopen wij niet alleen een bijdrage te leveren aan de wetenschappelijke kennis maar nadrukkelijk ook aan de effectiviteit van de toezichtpraktijk. De directe interactie met collega’s uit wetenschap en praktijk die we tot stand brengen, zorgt voor een overbrugging van de kloof tussen deze werelden die zo vaak wordt gevoeld.