Implementatie van milieu- en gezondheidsmaatregelen in beleidsplannen en praktische uitvoering; onderzoek aan de hand van lood in bodem beleid

De laatste jaren is sprake van een toenemende aandacht milieuvraagstukken en de effecten daarvan op de gezondheid van mens en dier. Beleid om milieu en gezondheid te beschermen moet veelal worden uitgevoerd in een complexe context waarin veel actoren en belangen een rol spelen, gekoppeld aan bestaande situaties, ruimtelijke ontwikkelingen en financiële afwegingen. Om meer inzicht te krijgen in de factoren en processen die hierbij een rol spelen en om aanknopingspunten te vinden om de beleidsuitvoering effectiever te maken is een vergelijkend onderzoek uitgevoerd naar de praktijk m.b.t. tot lood in de bodem (als exemplarisch voorbeeld). In het onderzoek is in kaart gebracht hoe het beleid m.b.t. lood in de bodem er in de praktijk uitziet in Amsterdam, Rotterdam, Zaanstad en in de provincie Zuid-Holland. Ook is een beperkt onderzoek gedaan bij enkele gemeenten en omgevingsdiensten elders in het land. Met behulp van een bestuurskundig analysekader is nagegaan: a) hoe overeenkomsten en verschillen in beleid, en b) het verloop en de effecten ervan kunnen worden verklaard. Daarbij komen onder meer de volgende factoren naar voren: • bestuurlijke en ambtelijke aandacht en betrokkenheid • aanwezige capaciteit en deskundigheid bij gemeente, omgevingsdienst, GGD • situatiespecifieke omstandigheden (bekende historische verontreiniging, verschil bestaande bebouwing, nieuwbouw etc.) • welke instanties betrokken zijn en op welke wijze bij beleid en uitvoering • gehanteerde informatie- en communicatiestrategieën Door verschillen in deze en andere factoren treden er verschillen in beleid en uitvoering op tussen de bestudeerde casus. Mede daardoor verschillen ook de resultaten. Ten slotte wordt geconstateerd dat de mate en de wijze van anticipatie op toekomstige situaties verschilt. Op basis van onze analyse van de beleids- en uitvoeringsprocessen, leidt het onderzoek tot een aantal meer algemene aanbevelingen voor de inbedding van milieu- en gezondheidsbeleid in meeromvattend omgevingsbeleid:. • Organiseer regelmatig bijeenkomsten tussen betrokken actoren waarbij uitwisseling van ideeën, ervaringen en perspectieven m.b.t. milieu- en gezondheidsbeleid met anderen kan plaatsvinden; • Denk in verschillende fases in de beleidsvorming en implementatie na over welke instanties en andere actoren betrokken zouden moeten worden of zouden willen participeren; • Organiseer regelmatig lerende evaluaties gedurende het uitvoeringsproces, om te zorgen dat de uitvoering aansluit bij het beleid; • Anticipeer bij vormgeving van beleid en uitvoering op toekomstige ontwikkelingen in kennis, technologie, wet en regelgeving, maar ook in ruimtelijke inrichting, toekomstig gebruik en duurzaamheid (klimaatadaptatie); • Verspreid actief beschikbare informatie over bodemverontreiniging, risico’s en manieren om daarmee om te gaan onder alle betrokkenen, waaronder bewoners; • Denk na over de mogelijkheden om eigenaren van grond mede-eigenaar van milieu- en gezondheidsvraagstukken te maken. • Ontwikkel een strategie om milieu- en gezondheidsbeleid onder de toekomstige Omgevingswet in de beleids- en besluitvorming en in de uitvoering goed te verankeren.