Niemand slaapt bij ons op straat? Over de noodopvang van onrechtmatig verblijvende vreemdelingen en het steekspel tussen centrale overheid en gemeenten

De rijksoverheid bepaalt de inhoud van het asiel- en vreemdelingenbeleid en de gemeenten dienen dit beleid uit voeren. Op het terrein van het onrechtmatige verblijf van vreemdelingen is dit echter geen vanzelfsprekendheid en zijn er regelmatig spanningen tussen beide overheden. Aan de hand van verschillende concrete (voorstellen tot) beleidswijzigingen in de afgelopen twee decennia wordt aan de hand van het onderscheid tussen op aanpassing of ontkenning gebaseerde beleidsstrategieën (Garland) stil gestaan bij de vraag wat er rondom het onrechtmatige verblijf van vreemdelingen en hoe de spanningen tussen de rijksoverheid en gemeenten te verklaren zijn en welke rol noodopvang hierbij speelt. Waar de rijksoverheid bovenal in een ontkenningsmodus opereert, passen de gemeenten zich vooral aan en proberen zij de problemen die mede het resultaat zijn van de ontkenningsmodus beheersbaar te houden. Deze houding is ook ingegeven door de zorgplicht waar de gemeenten zich voor geplaatst zien als er sprake is van humanitaire noodsituaties. Noodopvang speelt in deze gemeentelijke aanpassingsstrategie een belangrijke rol doordat zij de expertise hebben en het vertrouwen genieten van de onrechtmatig verblijvende vreemdelingen.