OESO Multilateraal Anti-BEPS-verdrag - Commentaar

Op 7 juni 2017 ondertekende minister Dijsselbloem van Financiën namens Nederland de 'Multilateral Convention to Implement Tax Treaty Related Measures to Prevent Base Erosion and Profit Shifting' in Parijs, samen met bijna zeventig andere landen wereldwijd (Trb. 2017, nr. 86). Met dit verdrag, dat ook wel wordt aangeduid als het 'multilaterale instrument' ('MLI') of 'Anti-BEPS verdrag', wordt beoogd de verdragsgerelateerde aspecten van het G20/OESO BEPS-project op internationaal gecoördineerde, efficiënte en flexibele wijze in zo veel mogelijk belastingverdragen ineens te implementeren (Actiepunt 15). Het gaat hier om implementatie van de verdragspacten rondom hybride mismatches (Actiepunt 2), de afgesproken minimumstandaard om verdragsmisbruik te bestrijden (Actiepunt 6), de maatregelen om het kunstmatig ontwijken van de aanwezigheid van een vaste inrichting tegen te gaan (Actiepunt 7) en de afgesproken minimumstandaard voor effectieve geschilbeslechting (Actiepunt 14). Een van de uitkomsten van het BEPS-project was het in het finale actierapport van 5 oktober 2015 inzake Actiepunt 15 geuite voornemen om voor de implementatie van de verdragsgerelateerde aspecten van BEPS een multilateraal werkend instrument te ontwikkelen. Een in dit verband gevormde ad-hoc-groep van meer dan 100 participerende jurisdicties (99 landen), waaronder Nederland, heeft technisch werk verricht aan de ontwikkeling van dit instrument. Op de website van de OESO is een lijst van deelnemende jurisdicties te vinden. Deelname aan de ad-hoc-groep, overigens, is vrijblijvend en impliceert geen uiting van enige politieke bereidwilligheid om zich op enig moment juridisch aan het multilaterale verdrag te verbinden. Het technische werk van de groep heeft geleid tot publicatie, op 24 november 2016 op de website van de OESO van de tekst van de MLI (NTFR 2016/3096) en een toelichtend document, de 'Explanatory Statement', beide in hun authentieke talen (Engels, Frans). De MLI is per 31 december 2016 opengesteld voor ondertekening. Met de MLI-ondertekeningsronde in juni 2017 is een belangwekkende stap gezet in de aanpak van 'Base Erosion and Profit Shifting'. De MLI is een indrukwekkend document en een grote groep landen heeft het verdrag al ondertekend. Ratificatieprocedures lopen. In Nederland wordt de uitdrukkelijke goedkeuringsprocedure in de tweede helft van 2017 ingezet en de betreffende wet aan de Raad van State ter advisering voorgelegd. Keuzes en voorbehouden kunnen naar aanleiding van de parlementaire behandeling nog worden gewijzigd en worden pas definitief bij het deponeren van de ratificatieakten. Voor inwerkingtreding is ratificatie van minstens vijf landen nodig. De op handen zijnde rechtsontwikkeling is ongekend in het internationaal belastingrecht. Weliswaar bestaan elders binnen het internationaal publiekrecht voorbeelden van aanpassingen van bilaterale verdragen via een multilateraal instrument, in het fiscaal verdragsrecht zagen we een multilaterale verdragsmaatregel niet eerder. We staan mogelijk aan de vooravond van wijzigingen in wellicht enige duizenden belastingverdragen.