Over de zin en onzin van activerende werkvormen - een conceptuele denkoefening

Hoe activerend moet onderwijs zijn? Dat is een vraag die veel lerarenopleiders
bespreken met hun studenten. Wanneer stagelessen geobserveerd en nabesproken
worden is het activerende karakter van een les heel vaak een thema van gesprek.
‘Gebruik meer activerende werkvormen’, is dan vaak de feedback die studenten
krijgen. Deze beschouwende bijdrage onderzoekt hoe relevant en precies deze
boodschap aan student-leraren is. Er wordt eerst beschreven hoe vanuit verschillende
leertheorieën gedacht wordt over het activeren van leerlingen. Er wordt gezocht naar
conceptuele verheldering in het moeilijke en gevoelige debat over activerend
onderwijs door het begrip ‘activeren’ los te koppelen van de gebruikte
instructiestrategie. Daarna wordt geanalyseerd wat een activerende werkvorm is, en
welke misverstanden er bestaan over dit begrip. De centrale stelling van dit stuk is dat
het actief betrekken van leerlingen een essentieel element in elk didactisch ontwerp
moet zijn, ongeacht de leertheorie die gehanteerd wordt. Tegelijk wordt ook
beargumenteerd waarom het beter is om te spreken over een activerend didactisch
ontwerp, en niet over activerende werkvormen.