Voor stad en haven: Jan Backx en de wederopbouw van Rotterdam

In het wederopbouwjaar 2016 kwam ook het heroïsche verhaal over de wederopbouw van de binnenstad weer veelvuldig voorbij: de geschiedenis van een groepje ondernemers en architecten dat hun plan voor een moderne binnenstad tegen de stroom in wist door te drukken. Het is een mooi verhaal dat past bij de vermeende daadkracht en veerkracht van Rotterdam, maar het laat buiten beschouwing dat het maken van het nieuwe Rotterdam al begon voordat de bommen vielen.
Daarnaast ging de invloed van ondernemers op de wederopbouw van de stad en de haven door tot in de jaren zeventig. De ondernemer die deze lange betrokkenheid bij stad en haven bij uitstek laat zien is Jan Backx (1903-1982), directeur van Thomsen's Havenbedrijf, initiatiefnemer voor de bouw van de Noordschouwburg, lid van de Kleine Commissie van de Club Rotterdam, één van de theoretici achter de wijkgedachte in Rotterdam en toonaangevend in de opbouw van de haven op zowel fysiek als sociaal gebied. Zijn opvattingen over de naoorlogse samenleving waren innovatief en vooruitstrevend; in zijn bedrijf, in de stad en in de gemeenschap streefde hij naar een balans tussen economische groei en sociale gelijkheid.
Dit artikel vormt een eerste resultaat van een onderzoek naar deze man die de stad, de haven en de samenleving wilde opbouwen als één samenhangend project.